De wet inrichting landelijk gebied (WILG) biedt via Wettelijke Herverkaveling en via Vrijwillige Kavelruil twee instrumenten die partijen kunnen inzetten voor verkavelen van gebieden. Overheden, maar ook private partijen kunnen deze instrumenten gebruiken om hun doelen, zoals agrarische structuurverbetering, realisatie EHS of waterberging te realiseren.
De discussie over de inzet van dit instrumentarium was erg interessant, waarbij opviel dat de financiering steeds meer aandacht krijgt. Erg interessant waren ook de discussies over de relationele kant van het instrumentarium. Een aspect dat zo uitermate belangrijk is als het gaat om grondverwerving en –ruil, maar ook een aspect dat bij het opstellen van het instrumentarium en de daarbij behorende regelgeving vrijwel geen aandacht heeft gekregen.
Een mooie illustratie daarvan is het schema dat overheden wil helpen bij het kiezen voor een bepaalde vorm van kavelruil (zie de publicatie Verkavelen met de WILG). In dit schema kan de afweging voor een bepaald instrument worden bepaald aan de hand van de omvang en flexibiliteit in de doelen en de noodzaak en urgentie. Zowel het afwegingsproces als het verkavelingsproces worden daarbij gereduceerd tot een instrumentele keuze en zelfs een begrip als draagvlak wordt daarbij instrumenteel benaderd. Geen ruimte dus voor politiek en begrippen als sentiment, emotie en vertrouwen, zaken die juist bij dit soort projecten zo belangrijk zijn, zoals ook werd erkend door al diegenen die in het veld bezig zijn en regelmatig bij grondeigenaren (boeren) om tafel zitten.
Interessant zijn dan ook de ontwikkelingen bij het Kadaster, die inzetten op een snelle en sobere herverkaveling, waarbij de aandacht uitgaat naar het leveren van maatwerk voor de specifieke situatie. Ontwikkelingen op het gebied van ICT, waarbij diverse stappen van het proces worden gedigitaliseerd, maken het mogelijk om deze stappen sneller te doorlopen, zonder in te leveren op de (juridische) zorgvuldigheid. Daardoor kan de doorlooptijd van het verkavelingsproject worden verkort en is dus een forse reductie van de kosten mogelijk. Een goede zaak dus voor overheden die fors moeten bezuinigen, maar wel hun beleidsambities willen realiseren.